Κυπαρίσσι, Λογκανίκος, Βεργαδέικα, Φουντέικα, Άγ. Κωνσταντίνος (Ρεγκόζενα), Αγόριανη, Γεωργίτσι, Αλευρού, Καστόρειο (Καστανιά), Λουσίνα, Ντεμήρου (Κάστωρ), Καστρί, Νέα Λιβερά, Σερβέικα, Bορδόνια (Λόπεση, Παπαδιάνικα, Επάνω Χώρα, Σουλήνα, Κάμπος, Όραχος), Καραβάς, [Σελλασία, Κονιδίτσα], Παρδάλι, Πελλάνα, Περβόλια
Με αυτή την καταπληκτική θέα του Ταϋγέτου μεγαλώσαμε στον τόπο μας ...από μικρά παιδιά

..κατά παράφραση του κόμικ "Asterix & Ovelix: "Σε ένα χωριό της Λακωνίας δυο ανυπότακτοι χωριάτες είπαν να φτιάξουν το δικό τους μπλογκάδικο"
Βασικά θέματα ...με μια ματιά:
Αναρτήσεις:

Τετάρτη 25 Αυγούστου 2010

8.6. Μια ...2η "εξωτική" ...Pellana !!

 Ναι, καλά διαβάσατε!! υπάρχει και δεύτερη ...Pellana στο εξωτερικό!
Και, μάλιστα, πάλι ...με δύο λάμδα, και πάλι ...στο νότιο ημισφαίριο...
  
  Ας κάνουμε, όμως, πρώτα μια ανασκόπηση σχετικά με την ("διάσημη" πλέον) επωνυμία:
α) αναφέρθηκε στο 4.5 άρθρο μας ότι υπάρχει η κατοικημένη περιοχή Pellana Cancha στον νομό Puno του Περού...
β) βρέθηκε, επίσης, όπως αναφέρεται στο 6.9 άρθρο μας, μια οδός Pellana στην πόλη Norwood, κοντά στην Βοστώνη των Η.Π.Α.
γ) παράλληλα υπάρχουν και τα δύο εστιατόρια με την επωνυμία Pellana στην Βοστώνη και στην Ν. Υόρκη αντίστοιχα (βλ. το 4.6 άρθρο μας)...
δ) ακόμα και παιχνίδι Η/Υ βρέθηκε, το Titan Quest στο 7.4 άρθρο μας, που περιέχει ως επίπεδο την κοιλάδα Pellana...
ε) υπάρχει, όμως, και άλλη τοπωνυμία ...Pellana στην Νότια Αμερική:
 
Λοιπόν ...λέγεται Estero La Pellana 
βρίσκεται στο διοικητικό διαμέρισμα Maule της Χιλής
...και είναι παραπόταμος!!!
 
 Σε εμάς μπορεί ο χείμαρρος του χωριού μας να αποκαλείται με το ταπεινό όνομα Ξερίλας, κάπου εκεί, όμως, στην Χιλή ...είπανε κάποτε να ονομάσουνε τον παραπόταμο (η λέξη estero στα ισπανικά σημαίνει μικρός ποταμός, ρυάκι) της περιοχής τους με ...πιο σπουδαία ονομασία! Και μάλιστα από το άρθρο La που έχει μπροστά η λέξη Pellana (προφορά στα ισπανικά: Πεγιάνα) είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για θηλυκό, δηλ. η όλη φράση μεταφράζεται επακριβώς: παραπόταμος η Πελλάνα...
Ο παραπόταμος αυτός ανήκει στον ποταμό Mataquito (διακρίνεται ξεκάθαρα στην παρακάτω φωτογραφία), αφού ξεκινάει από αυτόν (κάτω δεξιά στην φωτογραφία), ρέει μέσα από μια κοιλάδα  (πίσω από το βελάκι) και καταλήγει πάλι σε αυτόν (αριστερά στην φωτογραφία). Ο κύριος ποταμός, όμως, ο Mataquito,  συνεχίζει προς τα αριστερά της φωτογραφίας και εκβάλλει 45 χλμ. πιο κάτω στον Ειρηνικό ωκεανό. Λίγο πιο πάνω από τα αριστερά της φωτογραφίας βρίσκεται η πόλη Hualañé σε απόσταση  16,5 χλμ. από τον παραπόταμο, ενώ δεξιά  διακρίνεται λίγο η πόλη Mira Rios σε απόσταση 14 χλμ. από αυτόν.
 Πείτε μας τώρα εσείς, τι συμβαίνει τελικά με αυτή την ...τοπωνυμία στην Νότια Αμερική;; Δεν είναι εκπληκτικό; Σίγουρα...  Ο παραπόταμος Λα Πελλάνα βρίσκεται περίπου 200 χλμ. νοτιοδυτικά από την πρωτεύουσα Σαντιάγκο της Χιλής και μάλιστα μόλις 150 χλμ. βορειανατολικά από την εστία του πολύ ισχυρού σεισμού των 8.8 ρίχτερ που έγινε, αν θυμόσαστε, εφέτος στις 27 Φεβρουαρίου!
Για πιο συγκεκριμένα στοιχεία, μεταβείτε π.χ. στις εξής  ιστοσελίδες, κάνοντας κλικ: α) ε δ ώ, β) ε δ ώ  και γ) ε δ ώ (υπάρχουν, βέβαια, και άλλες σχετικές ιστοσελίδες). Από το Panoramio μέσα στο GoogleEarth υπάρχουν και αυτές οι δύο παρακάτω φωτογραφίες {για μεγέθυνση, κάνετε κλικ επάνω τους}, που δείχνουν την ευρύτερη περιοχή, καθώς και μια γειτονική γέφυρα του ποταμού Mataquito που οδηγεί στην πόλη που αναφέραμε.
 Πώς κάναμε αυτή την ανακάλυψη, όμως; Αρχικά, όσον αφορά στην τοπωνυμία του Περού, την ανακαλύψαμε από το πασίγνωστο πρόγραμμα GoogleEarth, όπου, όταν επιλέξαμε Pellana στην αναζήτηση, κάποια φορά πριν από μερικά χρόνια (γιατί τώρα έχουν κάνει κάποιες αλλαγές πλέον) το πρόγραμμα κατευθύνθηκε προς Ν. Αμερική, αντί για την Ευρώπη όπως θα περίμενε κανείς, και εντόπισε την εν λόγω τοποθεσία! Και βέβαια ...δεν το πιστέψαμε στην αρχή, αλλά όταν συνήλθαμε από την έκπληξη, αρχίσαμε την σχετική αναζήτηση και τελικά εφέτος με το θέμα αυτό δημιουργήσαμε το 4.5 άρθρο μας...  Έπειτα, σχετικά με την τοπωνυμία στην Χιλή, όταν θελήσαμε να προσθέσουμε δεξιά στο μπλογκ μας το νέο παραθυράκι με την ενημέρωση για τον καιρό του χωριού μας μέσω της υπηρείας Freemeteo (οι θερμοκρασίες που δίνει πρέπει να είναι αρκετά ακριβείς, γιατί αν επιλέξετε την Σπάρτη στην αναζήτηση πρόγνωσης που έχει στο κάτω μέρος, θα δείτε ότι δείχνει σχετικά άλλους βαθμούς), διαπιστώσαμε στις επιλογές που είχε (δοκιμάστε το κι εσείς στην αναζήτηση πρόγνωσης) ότι εκτός από το χωριό μας και την ανωτέρω περιοχή του Περού ...υπήρχε και ο εν λόγω παραπόταμος της Χιλής!!
 Δεν θα πρέπει, όμως, να παραλείψουμε εδώ να εκφράσουμε και τις ευχές, όλων μας, για την ταχεία θετική έκβαση στο δράμα των 33 εγκλωβισμένων που συνέβη πριν λίγες ημέρες σε ορυχείο της ερήμου Ατακάμα, 1.200 χλμ. περίπου βόρεια από την Λα Πελλάνα...

Σημείωση: Σε μια νέα αναζήτηση που κάναμε θεωρήσαμε ότι βρήκαμε και μια 3η εξωτική Pellana, όπως πράγματι αναφέρεται σε μια μελέτη ενός βιολόγου για τις λίμνες της χερσονήσου Eyle, κοντά στην Αδελαΐδα της Αυστραλίας! Πλην όμως η ονομασία Pellana lagoon (= λιμνοθάλασσα) που αναφέρεται σε αυτή την μελέτη είναι, ατυχώς, στην θέση της κανονικής ονομασίας Pillana lagoon, για την οποία υπάρχουν στοιχεία στην αναζήτηση Google αλλά και στην Google Earth...
 Πελλ. Α

Κυριακή 22 Αυγούστου 2010

8.5. Τα παραδοσιακά επαγγέλματα στο χωριό.

 Ποια παραδοσιακά επαγγέλματα υπήρχαν και υπάρχουν στο χωριό εκτός από αυτά της γεωργίας και της κτηνοτροφίας
 Καταρχάς, επειδή ο κάμπος μας είναι κατάφυτος από ελαιόδενδρα, για την παραγωγή του λαδιού υπάρχουν τα ελαιοτριβεία του Καράγιαννη και του Φιλιππόπουλου (Φασαρία), καθώς και του Μίχου παλαιότερα, με τις σειρήνες τους να ακούγονται κάθε τόσο, οξύφωνες, μέσα στην κρύα νύχτα, την εποχή της συγκομιδής των ελιών... Υπήρχαν, όμως, παλαιότερα και άλλα τρία, τουλάχιστον, λιτρουβειά. Ένα ήταν αυτό του Κων/νου Μιχαλόπουλου (Χατζή) εκεί πίσω από το Παλαιόκαστρο, στα Χατζέικα,  που είναι πλέον χάλασμα αλλά υπάρχουν ακόμα εκεί τα  μεγάλα πέτρινα στρογγυλά λιθάρια. Το άλλο ήταν του Γεωργίου Μιχαλόπουλου (Τσέκερη), το οποίο παρέλαβε κατόπιν ο γυιος του, Σταύρος Μιχαλόπουλος, που βρισκόταν κάτω στον κάμπο, στα Σιγαλέικα και είχε την εξής πρωτοτυπία: τα λιθάρια περιστρέφονταν με την βοήθεια του νερού και όχι με τα άλογα, όπως συνέβαινε με τα υπόλοιπα λιτρουβειά της εποχής εκείνης. Τέλος, το τρίτο ήταν το ελαιοτριβείο του Γκουζούλη, δίπλα στο πύργο, κοντά στο σημερινό κοινοτικό γραφείο.
 Έπειτα, υπάρχει ο μύλος του Σπύρου Δήμου μαζί με το αρτοποιείο που έχει ο γυιος του, ο Γιάννης. Προπολεμικά, όμως, αλλά και έως λίγο μετά το 1950, υπήρχε και ο νερόμυλος, που ήταν παράλληλα και ελαιοτριβείο, του Ηλία Σιγαλού (που το είχε συνεταιρικά μαζί με κάποιον Σμυρνιό από την Σπάρτη),  αλλά σήμερα έχει καταντήσει πλέον ερείπιο αυτό το ογκώδες κτίσμα, εκεί στα Χατζέικα, πίσω από το Παλαιόκαστρο. Δίπλα από την πέτρα του μύλου είχε την τουρμπίνα του ελαιοτριβείου, καθώς και μια δίχρονη ημι-ντήζελ πετρελαιομηχανή, που την χρησιμοποιούσαν όταν δεν επαρκούσε το νερό.
 Επίσης, υπήρχε μέχρι πρόσφατα το παραδοσιακό σαγματοποιείο, δηλαδή σαμαράδικο, του Παναγιώτη Βαρούτσου, που ήταν βέβαια, ταυτόχρονα, και πεταλωτήριο, στην αρχή της ανηφόρας από την Άσπρη Βρύση προς τα δυτικά του χωριού. Εκεί  τον βλέπαμε συχνά να φτιάχνει άλλοτε κάποιο σαμάρι αλόγου ή γαϊδουριού και άλλοτε να καλιγώνει, να πεταλώνει δηλαδή, κάποιο άλογο, χτυπώντας με τέχνη τα καρφιά μέσα στην οπλή του ζώου...
Ακριβώς πιο πάνω από αυτό το μαγαζί είναι και το σιδεράδικο του Νίκου Λαφογιάννη (που το συνεχίζει τώρα ο γιος του, ο Δημήτρης). Μεγάλη υπόθεση να υπάρχει τέτοιο μαγαζί, γιατί δεν είναι και εύκολο πράγμα, εδώ που τα λέμε, να συναντήσεις τέτοιου είδους εργαστήριο σε κάθε χωριό...
Επίσης, ο Χρήστος Λαφογιάννης, αδερφός του προηγούμενου, είχε ανοίξει μάντρα υλικών οικοδομής, λίγο πιο πέρα από το ελαιοτριβείο του Φιλιππόπουλου, κυρίως για τσιμεντόλιθους, που λειτουργούσε από τις αρχές της δεκαετίας του '70 μέχρι πρόσφατα.
 Παλαιότερα υπήρχαν τρία ασβεστοκάμινα στην περιοχή μας: στο Μουσουλόγλι του Παναγιώτη Αλούπη και του Ρουμελιώτη (Μακαρ/να), ενώ στα Μπιστολέικα, επάνω στον Πάρνωνα, του Ηλία Σιγαλού. Τα καμίνια αυτά απαιτούσαν μεγάλη  ποσότητα ξύλων, κυρίως πουρνάρια και άλλα δένδρα από τον  Πάρνωνα, για να διατηρούνται για πολλές ώρες σταθερά σε πολύ υψηλή θερμοκρασία, αλλά και μεγάλη τέχνη  για να λειτουργήσουν σωστά, ώστε από τις κατάλληλες πέτρες που τοποθετούσαν  κατά στοίβες περιμετρικά στα τοιχώματά τους να παραχθεί τελικά το χωρύγι [< μεσαιων. χωρύγιον < αρχ. έγχωρος + ορύσσω (= σκάβω), π.β. εγχώριος, όρυγμα], δηλ. το ασβέστι.
 Υπήρχαν, όμως, και τρία κεραμιδάδικα: του (χηρο-)Παναγιώτη Ρουμελιώτη δίπλα στο σπίτι του, στην είσοδο του χωριού, ενώ κοντά στον Αη-Γιάννη ήταν του Σπύρου Σιγαλού (Πουρνάρα) και του Ασπούλη. Το κατάλληλο χώμα το έπαιρναν από το άσπρο λινόχωμα της περιοχής Τρυπόρραχη καθώς και από τις Σπηλιές (λίγο πιο κάτω από τους μυκηναϊκούς τάφους), έφτιαχναν τον πηλό με την προσθήκη νερού, καλούπωναν τα κεραμίδια και τα έψηναν για αρκετές ώρες, ενώ στην συνέχεια τα άπλωναν στην γύρω περιοχή, για να στεγνώσουν με την βοήθεια των ακτίνων του ηλίου.
  Άλλη, βέβαια, πιο συνηθισμένη δουλειά είναι αυτή του οικοδόμου, καθώς και η πιο εξειδικευμένη τέχνη των πετράδων παλαιότερα, που έρχονταν συνήθως από τα Λαγκάδια της Αρκαδίας, όπως π.χ. ο μαστρο-Μήτσος ο Θεοδωρόπουλος...
 Επιπλέον, υπήρχε και η δουλειά του ξυλουργού, όπως π.χ. για τα δοκάρια στις σκεπές ή τα πατώματα στα σπίτια, στην οποία ξεχώριζε παλαιότερα ο Ντίνος Μπακής (Γκλίτσας), αλλά και για τα βαρέλια ή τις βουτσέλες, όπου εδώ παλαιότερα ήταν ειδικός στην κατασκευή τους ο Ντίνος Περδίκης. Αλλά υπήρχαν και ξυλοκόποι που έκοβαν τα κατάλληλα δέντρα (κυρίως κυπαρίσσια) και στην συνέχεια με την ζάκα, ένα είδος μεγάλου πριονιού, τα τεμάχιζαν και έκαναν καδρόνια, σανίδες και τα υπόλοιπα ξύλα που ήταν απαραίτητα για τις στέγες, τα πατώματα κλπ. των σπιτιών του χωριού μας.
Επίσης, στην κεντρική πλατεία υπήρχε λίγο παλαιότερα το τσαγκαράδικο του Παναγιώτη Παρασκευά, απέναντι από την ταβέρνα του Μαλλιαρού, ενώ ακόμη πιο παλιά ήταν τσαγκάρης στο χωριό ο γερο-Μπιστόλας (Γιδάρης).
 Αλλά υπήρχε και μελισσοκόμος παλαιότερα, που δεν είναι άλλος από τον διατελέσαντα αρκετές φορές πρόεδρο του χωριού, τον Γιάννη Γκλέκα, που τον βλέπαμε συχνά να μεταφέρει τις κυψέλες του με εκείνο το γαλάζιο φορτηγό που είχε στις δεκαετίες του '70 και '80.
 Ακόμα, υπήρχε παλαιότερα και το περιστασιακό επάγγελμα του κουρέα, όπου εδώ για παράδειγμα μπορούν να αναφερθούν ο, περίφημος για τα αστεία του, Γιώργης Ρασσιάς (Τασονάκος), καθώς και ο Σπύρος Ρασσιάς (Μελιγκόνης) που είχε και κανονικό κουρείο.
 Υπήρχαν, βέβαια, και άλλα περιστασιακά (παρα)επαγγέλματα, όπως του "οδοντίατρου" (όπου πάλι εδώ ήταν σχετικός ο Σπύρος Ρασσιάς), του "κτηνίατρου" (π.χ. ο Δημήτρης Μιχαλόπουλος [Τσέκερης] και ο Πολύδωρος Βαρούτσος) για να ξεγεννάει ζώα ή να τους βάζει νάρθηκες κ.ά., αλλά και της μαμμής (π.χ. η Μαρίκα Παπαζήτη, η μάνα του Ασπούλη και η μάνα των Γιάννη και Χρήστου Κουλόγιαννη) κλπ... Θα πρέπει να προσθέσουμε εδώ πόσο πολυτεχνίτης και πολυπράγμων γενικώς ήτανε και ο Λεωνίδας Μπιστόλας (πατέρας του οργανοπαίκτη Γιώργη Μπιστόλα), τον οποίο μεταξύ άλλων όλοι λίγο πολύ τον θυμόμαστε ..που επιδιόρθωνε κάθε τόσο το ρολόι του καμπαναριού! Σίγουρα, όμως, όλοι οι παλαιότεροι τον θυμόμαστε και ως ντελάλη να  φωνάζει δυνατά και να ανακοινώνει τις τοπικές ειδήσεις (π.χ. Ακούσατε... ακούσατε... αύριο θα γίνει διακοπή του νερούουουου...). Αλλά υπήρχε και ο νεροφόρος κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, για να ρυθμίζει το πώς θα γίνει το πότισμα με το νερό του Βιρού από το ένα χωράφι στο επόμενο, χωρίς καθυστέρηση και με αλληλουχία, ακόμα και καθ' όλη την διάρκεια της νύχτας.
 Για την παραδοσιακή υφαντουργία και τις υφάντριες (τις 2 Σταυρογιωργέισσες και την Ρηγίνα Χελιώτη) αναφερθήκαμε αναλυτικά παλαιότερα, στο 5.2 άρθρο μας, αλλά θα πρέπει να προσθέσουμε εδώ πως υπήρχαν, και υπάρχουν, παράλληλα και οι μοδίστρες, όπως π.χ. η Μαργαρίτα Λαφογιάννη, η Κρυστάλλω Βαρούτσου, η Αφροδίτη Χελιώτη και η Μαρία Περδίκη.
 Για τα παντοπωλεία-καφενεία και τις ταβέρνες έχουμε αναφέρει διεξοδικά στο 7.1 άρθρο μας τόσο τις θέσεις τους όσο και όλα τα ονοματεπώνυμα των ιδιοκτητών τους.
 Τέλος, για τους παραδοσιακούς οργανοπαίκτες (Παναγιώτη Αλούπη και Γιώργη Μπιστόλα, καθώς και τους υπόλοιπους των γύρω χωριών) αναφερθήκαμε πρόσφατα στο 8.1 άρθρο μας, το σχετικό με τα πανηγύρια της περιοχής μας. Θα πρέπει, όμως, εδώ να προσθέσουμε εν κατακλείδι και τους αρκετούς ιεροψάλτες του χωριού μας: Κώστας Μπακής (Σπαράγγης) και ο γυιος του Φίλιππος Μπακής, Νίκος Σμυρνιός, Δημήτρης Περδίκης (Κουτρής), Γιάννης Ρουμελιώτης (Μακαρ/νας), Γιώργος Κουλόγιαννης, ο δάσκαλος Κώστας Παπαδόπουλος, ο καθηγητής-φυσικός Σταύρος Μαχαίρας κ.ά.
Πελλ. Α

Παρασκευή 20 Αυγούστου 2010

Κυριακή 15 Αυγούστου 2010

8.3. Δεκαπενταύγουστος...

 Ήρθε, λοιπόν, κι ο Δεκαπενταύγουστος... Το αποκορύφωμα του κάθε καλοκαιριού, των θερινών αδειών και της χαλάρωσης... Η εορτή της κοίμησης της Θεοτόκου, το "μικρό Πάσχα" του καλοκαιριού...
 Τις ημέρες αυτές κορυφώνεται και η παρουσία αρκετών συμπατριωτών από διάφορα μέρη του εσωτερικού και του εξωτερικού, αφού λίγο πολύ φροντίζουν καθε χρόνο να συμπίπτουν οι άδειές τους αυτή την εποχή. Το χωριό σφύζει από ζωή αυτές τις ημέρες, όπως συνήθως γίνεται στα περισσότερα χωριά της Ελλάδας, γιατί η παρουσία πολλών οικογενειών μαζί με τα παιδιά τους γίνεται εμφανής τόσο στην εκκλησία όσο και στους δρόμους και στις πλατείες. Λίγο πολύ, όλο και κάποιον γνωστό σου θα συναντήσεις αυτό τον καιρό στα διάφορα μαγαζιά, που είχες να τον δεις από πέρυσι τέτοιον καιρό πάλι... Τα μελτέμια έχουν πια εμφανιστεί και ο καιρός είναι γενικά πιο δροσερός αυτή την εποχή, ενώ τα διάφορα φρούτα του μήνα, σύκα, σταφύλια, αχλάδια κλπ., έχουν ωριμάσει ή αρχίζουν και ωριμάζουν...  Τα διάφορα πανηγύρια στα γύρω χωριά αποτελούν κάθε χρόνο πόλο έλξης για διασκέδαση ...τα βράδια με το αυγουστιάτικο φεγγάρι. Η μουσική από τα μεγάφωνα ταξιδεύει μέσα στην νύχτα και εξαπλώνεται με αυξομειώσεις από το ένα χωριό, ανάλογα με την πορεία του αέρα, στον κάμπο και στα γύρω χωριά, που λαμπυρίζουν με τα φώτα τους, σκορπίζοντας ανάλαφρα μια μυστηριακή αναστάτωση μέσα στην υπόλοιπη σιγαλιά και τους συνήθεις ήχους της νύχτας...
 Όταν, όμως, αναλογιστείς ότι όπου να 'ναι, από την επόμενη ημέρα, αρχίζει σιγά και η αντίστροφη μέτρηση για την θερινή άδειά σου, ...αναφωνείς αυτομάτως, αλλά με άλλο νόημα, αυτό που έλεγαν και οι παλαιοί: Αύγουστε, καλέ μου μήνα, να 'σουν δυο φορές τον  χρόνο!
Πελλ. Β

Κυριακή 8 Αυγούστου 2010

8.2. Η Άσπρη Βρύση, τα καλντερίμια και τα αλώνια-πλατείες.

 Ας ξεκινήσουμε πάλι την πορεία μας από την Άσπρη Βρύση... Από ό,τι μας λέγανε οι παλαιότεροι, άλλο πράγμα ...ήτανε τότε, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ο χώρος γύρω από αυτή την πηγή! Καταρχάς, εκείνα τα θεόρατα πλατάνια που υπήρχαν δίπλα στην πηγή προσέφεραν ένα ειδυλλιακό θέαμα.., αλλά, δυστυχώς, τα έκοψαν κάποια στιγμή για διάφορους λόγους ή δικαιολογίες... και από τότε η συνολική εικόνα της πηγής υποβαθμίστηκε για πάντα! Ευτυχώς, που μεγάλωσε αυτός ο πλάτανος που υπάρχει σήμερα, λίγο πιο κάτω από την πηγή, και χαρίζει αρκετή ομορφιά στον χώρο. Αλλά τι να το κάνεις.., τον περιβάλλει το τσιμέντο της υπερυψωμένης πλατείας που κατασκευάστηκε εκεί γύρω του, ενώ κάποτε γύρω από την πηγή υπήρχε πέτρινη παραδοσιακή κατασκευή, καθώς και μερικά τοιχία με αρκετά σωληνάρια, απ' όπου ανέβλυζε το νερό, ενώ στην διαδρομή του αυλακιού που  διέσχιζε την πλατεία κολυμπούσαν μέχρι και πάπιες, δίνοντας συνολικά μια πολύ όμορφη εικόνα κάτω από εκείνα τα πλατάνια που λέγαμε...
 Προχωράμε τώρα προς την ανηφόρα που οδηγεί προς την κεντρική πλατεία του χωριού... Ο δρόμος, βέβαια, είναι στρωμένος με τσιμέντο σήμερα, αλλά κάποτε όλοι οι βασικοί δρόμοι του χωριού ήταν καλντερίμια, καθώς ήταν σκεπασμένοι με ποταμίσιες αυγουλωτές πέτρες σε ευθεία σχεδόν διάταξη. Μου άρεσε ιδιαίτερα, όταν ήμουν μικρός, εκείνο το καλοφτιαγμένο κομμάτι του καλντεριμιού που υπήρχε εκεί στα Καμπερέϊκα, πηγαίνοντας πρός την "πέτρινη γειτονιά" που λέω σε προηγούμενο άρθρο μας. Μακάρι να  ξεσκέπαζαν δύο-τρία μέτρα από το τωρινό τσιμέντο και να το φανέρωναν, για να βλέπανε και οι νεότεροι πώς ήταν κάποτε εκεί το καλντερίμι...
 Ανεβαίνοντας έπειτα στην κεντρική κυκλική πλατεία, όπου βρίσκονται τα καφενεία του Παύλου και το απέναντι του Μαχαίρα, όλοι γνωρίζουμε λίγο πολύ ότι εκείνο το σημείο ήταν το Ρασσέϊκο αλώνι. Πράγματι, ήταν αλώνι σε αυτό το σημείο, όπως το φανερώνει και το κυκλικό σχήμα της πλατείας, και φαίνονταν οι πλάκες του, μέχρι που καλύφθηκε και αυτό από τσιμέντο. Λίγο πιο πάνω τώρα, φθάνοντας στον πύργο του Γκουζούλη και μπροστά από το Κοινοτικό Γραφείο υπάρχει ένας άδειος χώρος, όπου ήταν το Γκουζουλέϊκο αλώνι. Ελάχιστα πιο πάνω, τώρα, βρίσκεται η επάνω κυκλική πλατεία, δίπλα από την οποία είναι το μνημείο και το Δημοτικό Σχολείο, η οποία ήταν κάποτε το Καραγιαννέϊκο αλώνι...
Πελλ. Α

Κυριακή 1 Αυγούστου 2010

8.1. Τα πανηγύρια της βόρειας Λακωνίας.

 Ένα από τα ευχάριστα γεγονότα που συμβαίνουν κάθε καλοκαιράκι στα περισσότερα χωριά της Ελλάδας, και φυσικά και στα χωριά του Δήμου μας, είναι βέβαια ...τα πανηγύρια! Ευτυχώς επιβιώνουν ακόμα μέσα στους "μοντέρνους" καιρούς μας και διατηρούν αμυδρά κάτι από την ατμόσφαιρα και την παράδοση των παλαιών καιρών... Μπορεί οι καιροί ή τα ήθη να έχουν αλλάξει δραματικά στις ημέρες μας, αλλά αυτή η αυθόρμητη λαϊκή συμμετοχή στις συνάξεις αυτές της γιορτής, του χορού, της φαγοποσίας και της επικοινωνίας δεν έχει μειωθεί. Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο το γεγονός ότι τα χωριά μας "ζωντανεύουν" κάθε καλοκαίρι με αυτό τον τρόπο, αφού τα πανηγύρια προσελκύουν αρκετούς ανθρώπους από γειτονικά  χωριά (τώρα πια υπάρχει η ευκολία μετακίνησης με τα ιδιωτικά αυτοκίνητα) αλλά και συμπατριώτες από διάφορα μέρη του εσωτερικού ή και του εξωτερικού. Πολλοί είναι εκείνοι που συνδυάζουν τις διακοπές τους στο χωριό με τις ημερομηνίες που γίνονται τα πανηγύρια στην περιοχή και έτσι υπάρχει και η δυνατότητα να επικοινωνήσουν με πολλούς συμπατριώτες που η παρουσία τους εκεί συμπίπτει χρονικά για τον ίδιο λόγο αυτήν την εποχή.
 Βέβαια οι γονείς μας, και οι παλαιότεροι γενικά, μας τονίζουν ότι άλλη χάρη είχε παλαιότερα το πανηγύρι στο κάθε χωριό και άλλο πράγμα είναι σήμερα.., αλλά συμφωνούν ότι, όπως και να 'χει, σημασία έχει πως η παράδοση συνεχίζεται. Μ' αρέσει που ακόμα διατηρείται στα μέρη μας η παράδοση του φαγητού με την γουρουνοπούλα (ή μπουζοπούλα όπως την λέμε βέβαια εμείς στην Λακωνία) στην λαδόκολλα... Το κέφι, ο χορός, η κρασοκατάνυξη (θα λέγαμε και η μπυροκατάνυξη πλέον) δεν λείπει φυσικά καθόλου από όλους μας...
 Όμως, η μουσική που παράγεται από τα  λαϊκά συγκροτήματα είναι δυστυχώς πολύ ..ηλεκτρική. Η ένταση του ήχου είναι "τίγκα", που λέμε, τα ηχεία δονούνται στο έπακρο των δυνατοτήτων τους και επομένως η παραμόρφωση του σήματος είναι μη αποφευκτέα, ενώ το μπουζούκι ακούγεται πολύ ηλεκτρικό στα αυτιά σου, χάνεται ο γλυκός του ήχος, γίνεται σκληρός, επιθετικός. Κι όμως, δεν παραπονιέσαι.., έτσι είναι εδώ τα πράγματα, λες μέσα σου, και αποδέχεσαι συγκαταβατικά τα πρίμα του.., ενώ την ίδια στιγμή τα μπάσα από τα άλλα όργανα δονούν σαν κύματα ολόκληρο το κορμί σου και το ωθούν να σηκωθεί και να χορέψει... Παρασύρεσαι, λοιπόν, σε αυτή την ηλεκτρο-διονυσιακή ατμόσφαιρα της βραδιάς, που τελειωμό δεν έχει! Όμως, άλλη χάρη είχε ο φυσικός ήχος από το έξοχο κλαρίνο του Γιώργη Μπιστόλα (από την Πελλάνα), όπως και το κλαρίνο του Κέκκου (από την Αλευρού) και του Γιώργη Βέργαδου (από τα Βεργαδέικα, 2ος από αριστερά στην φωτογραφία), την κιθάρα και το λαούτο του Παναγιώτη Αλούπη (από την Πελλάνα, 2ος από δεξιά) και του Θύμιου Τουρνά (από τον Άγιο Κων/νο, 1ος από δεξιά), το βιολί του Κωστή Βέργαδου (από τα Βεργαδέικα, 1ος αριστερά), το βιολί του Βύνιου και του Νεοφώτιστου (και οι δύο από το Γεωργίτσι), καθώς επίσης ο βιολιστής Θανάσης Βέργαδος - Τόκας (ή Τοκοθανάσης, από την Αγόριανη, με ηχογραφήσεις και συμμετοχές στο ραδιόφωνο - πολλές πληροφορίες προσφέρει και ο γιος του, Γεώργιος, σε σχετικό βιβλίο του), ο Ρουπακιάς και οι άλλοι οργανοπαίκτες της ευρύτερης περιοχής στην δεκαετία του '70, του '60 και προς τα πίσω...
 Το πιο ονομαστό, βέβαια, πανηγύρι στην βόρεια Λακωνία ήταν και είναι η εμποροπανήγυρη του Μυστρά, που είναι πολυήμερη γύρω από την εορτή του Αποκεφαλισμού του Προδρόμου (από 26/8 έως 2/9), έχει μεγάλη εμπορική κινητικότητα και αθρόα προσέλευση κόσμου. Μεγάλη φήμη έχει αποκτήσει και το πανηγύρι της Αγόριανης που γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο, ενώ τα τελευταία χρόνια γίνεται πανηγύρι για την ίδια εορτή και στα Περιβόλια. Αντίστοιχο πανηγύρι, για την ίδια εορτή, υπάρχει και στα Βεργαδέικα, ενώ στον Λογκανίκο γίνεται στις 20/7, στην εορτή του Προφήτη Ηλία. Παρόμοιο πανηγύρι για τον Αη-Λια γίνεται και στο Γεωργίτσι, όπως και στις 27/7 στο εκκλησάκι του Αγ. Παντελεήμονα επάνω στην κορυφή του βουνού (ενώ προς το τέλος του Οκτωβρίου γίνεται στο χωριό αυτό και η γιορτή του τσίπουρου). Στο Καστόρειο (όπου γίνεται στο τέλος του Νοεμβρίου και η γιορτή της μπουκουβάλας) υπάρχει το πανηγύρι του Αη-Μάμα, που εφέτος συμπίπτει με το πανηγύρι της Βορδόνιας, το οποίο γίνεται στις 26/7, στην εορτή της Αγ. Παρασκευής. Στην Σελλασία έχει αποκτήσει μεγάλη αίγλη η τριήμερη γιορτή της ελιάς (6-8 Αυγούστου) που έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια, ενώ αξιόλογο είναι και το πανηγύρι που γίνεται στο Παρδάλι τον Αύγουστο, στα εννιάμερα της Παναγίας (23/8). Στην Πελλάνα το πανηγύρι του Σκουληκοκρασά γίνεται αρκετά αργά, στις 23 Σεπτεμβρίου, εορτή της Σύλληψης του Προδρόμου, και γι' αυτό είναι κάπως αποκομμένο από τα υπόλοιπα καλοκαιρινά πανηγύρια της περιοχής. Υπάρχουν, όμως, επιπλέον και άλλα πανηγύρια μέσα στο καλοκαίρι που γίνονται με πρωτοβουλία διαφόρων συλλόγων, όπως στην Πελλάνα αυτό που διοργανώνεται κάθε χρόνο από τον αθλητικό σύλλογο "Διόσκουροι".
Πελλ. Α